Bobbejaanland

Geschiedenis

Ontstaan

Bobbejaanland is ontstaan vanuit de muzikale carrière van de zanger-gitarist Bobbejaan Schoepen, die na vijftien jaar internationale tournees stilaan een vaste stek zocht. In 1959 kocht hij in het Kempische dorp Lichtaart (Kasterlee) een moerassig domein van 30 hectare, genaamd het "Abroek". De buurt verklaarde hem haast gek, toen bleek welke grootse plannen hij ermee had. Hij liet het terrein uitbaggeren, bouwde er een theaterzaal met 1200 plaatsen en legde een zwemvijver met 2,2 kilometer strand ernaast. Op 31 december 1961 werd het park officieel geopend door Bobbejaan Schoepen zelf en zijn vrouw Josée Jongen.

De naam Bobbejaanland werd bedacht door zijn manager Jacques Kluger. Centraal in het jonge Bobbejaanland stond waterpret, texas-treinen, monorails en carrousels, maar vooral show. Tot het midden van de jaren 1970 was het park in feite een variété-centrum, met elke dag een reeks voorstellingen van telkens anderhalf uur. Er traden vooral artiesten op uit België, Nederland en Duitsland, al dan niet in het programma van Schoepen zelf. De bekendste namen zijn: Louis Neefs, Rocco Granata, Staf Wesenbeek (vader van Lynn), Leo Martin, Will Ferdy, Will Tura, Bobby Setter, Jimmy Ross (alias Mel Turner), Jan Theys, Staf Permentier, Liliane Saint-Pierre, de Duitse actrice en zangeres Ilse Werner, en haar bekende landgenoten Rex Gildo, Michael Holm, en de Nederlander Rudi Carrell (die voor enkele jaren Schoepens buur werd). In februari 1969 organiseerde de toenmalige BRT de tv-show "Uit met Bobbejaan", opgenomen in en uitgezonden vanuit Bobbejaanland.

De eerste attracties

Tot midden jaren 1970 waren de zwemvijvers en stranden de centrale attractie. Middelgrote attracties zoals de "Paardenmolen" en de "Rode Monorail" vormden de aanzet tot het "pretpark" dat er vanaf 1975 ontstond. Toen er binnen korte tijd twee bezoekers verdronken, werd de zwemgelegenheid definitief afgeschaft. Op advies van Phantasialand-eigenaar Gottlieb Löffelhard komt er een eerste grote attractie, het Spookhuis. De darkride werd na een testjaar vervangen door het Reuzenrad.

In 1978 komt er weer een tv-show: "30 jaar Bobbejaan" (BRT). Schoepen leerde in die periode Jef Nys kennen, die in datzelfde jaar Jommeke in Bobbejaanland uitbrengt. In Bobbejaanland zelf komt een "Jommekesland" tot stand. Dat bood een ritje op een mechanische stier en een grote speeltuin.

In 1979 werd de Looping Star aangekocht, een rollercoaster die jarenlang de trekpleister vormde van het park. De "Wildwaterbaan" kwam er in 1980, maar ging tijdens de constructie gedeeltelijk in vlammen op door een kortsluiting. De attractie was nog niet verzekerd en de financiële schade liep op tot 11 miljoen BEF (het equivalent van ongeveer 800 000 euro in 2016). De Wildwaterbaan werd hetzelfde seizoen toch nog operationeel.

In de tweede helft van de jaren 1970 vond het park ook zijn eigen stijl in de western-thematiek: er werd een interactief cowboy-dorp gebouwd met daarin een saloon, een gevangenis, een hotel, een hoefsmid, een postkantoortje waar je effectief kaartjes kon posten, en een bank waar het publiek geldmunten kon wisselen. Een van de attracties was "De Poppenshow", een geprogrammeerde country-voorstelling waarin de artiesten van het theater (ook Bobbejaan Schoepen zelf) als mechanisch werkende poppen een medley-repertoire brachten. Het was een van de eerste indoor attracties die afgestemd is op het Belgische weertype. In die tijd werd ook het schommelschip Santa Maria gebouwd.

Eind jaren 1970 werd er een museum geopend met kunstwerken uit de Hopi en Navajo-cultuur. De collectie werd uit Phoenix (Arizona) overgebracht door mevrouw Schoepen. Ze begeleidde haar man ook dagelijks bij enkele duetten, tot in 1978 een probleem met de stembanden een eind maakte aan haar zangcarrière (in 1959 behaalde ze de eerste prijs aan het conservatorium met een vertolking van Bach).

Einde variété

Begin jaren 1980 was Bobbejaan Schoepen nog steeds het podiumbeest dat in het hoogseizoen dagelijks drie tot vijf optredens van telkens vijfenveertig minuten gaf. Medio jaren 1980 werden de variété-shows gebalder en afgestemd op een steeds internationaler publiek. Wanneer artsen in 1989 vernauwingen aan zijn hart vaststellen, is hij voor de eerste keer afwezig in zijn eigen theater. Hij krijgt vijf overbruggingen maar gaat nadien snel weer aan het werk. In diezelfde periode maakte een risico-operatie aan de verstandskiezen waarbij een zenuw werd geraakt een definitief einde aan Schoepens virtuoze fluittalent. Het attractiepark domineert inmiddels de variété, en de zakenman de artiest. Hij blijft toch doorzingen, zij het met meer gebalde shows die onvermijdelijk ten prooi vallen aan de routine van het attractiepark.

Attractie-uitbouw

In de jaren 1980 volgde er een verdere uitbouw van het attractie-aanbod. In augustus 1982 zette een ontplofte alternator een groot deel van België zonder stroom. Ook Bobbejaanland lag grotendeels lam en kreeg te maken met ingeslagen kassa's van klanten die hun geld terugeisten maar niet wisten dat het probleem verder reikte.

Toen datzelfde jaar een brand ontstond in Achtbaan, een kleine Wildcat van Anton Schwarzkopf, werd deze vervangen door een nieuwe ride, genaamd Wervelwind (een Whirlwind van Vekoma). De jaren nadien ging de aandacht vooral naar infrastructuur en de aankoop van middelgrote attracties. In de hoogzomer van 1985 werd Rainbow aangekocht; in 1987 volgden Breakdance, Condor, en Air Race (heden "Dreamcatcher"). Dit is een van de eerste hangende achtbanen ter wereld, in dit geval met hangende vliegtuigjes (tegenwoordig met gewoon stoelen). Het is tegenwoordig bovendien de oudste nog bestaande hangende achtbaan ter wereld.

Vanaf begin jaren 1980 trok het park ook meer buitenlanders aan. Een van de trekpleisters die het park een positieve impuls gaven is Revolution (1989), een indoor rollercoaster die zich wentelt rondom een groot projectiescherm en een duikvlucht neemt door allerlei lichteffecten. Deze achtbaan heeft tevens het langste treintje ter wereld. Indiana River uit 1991 is een attractie in Aztekenstijl, een concept dat door Bobbejaan Schoepen zelf werd uitgedacht. Ook Kinderland uit 1995, een speelpaleis van 7000 m² met achttien attracties, is aan zijn fantasie ontsproten.

Buitenbeentje

Vanaf begin jaren 1990 engageren ook drie van de vijf kinderen zich permanent voor het park, waarvan Jacky het meest in het oog springt. Bobbejaanland wordt gefinetuned tot in de details, en is naar eigen zeggen het eerste attractiepark ter wereld dat doorgedreven milieuvriendelijke accenten legt. Het meest in het oog springende initiatief op dit vlak is een windturbine (2002) van ca. zeventig meter die voor energie zorgt in de regio en waaraan ook een museum voor alternatieve energiewinning is verbonden. De aankoop van deze wereldprimeur komt er onder impuls van Jacky Schoepen, die zich inmiddels heeft opgewerkt tot in de leiding van het bedrijf. In die periode ontstond er ook de idee van 'leerrijke pret'. Zo werden er educatieve rondleidingen georganiseerd naar de mechanica en fysica van de attracties onder de technische begeleiding van het park zelf. 

Ook vanuit een breder perspectief kan het park als een buitenbeentje onder de Europese pretparken worden beschouwd: Bobbejaanland is waarschijnlijk een van de weinige pretparken dat zijn identiteit heeft gebouwd rond de carrière van een zanger-artiest (het ouderlijk huis bevindt zich ook in het park zelf). Filosoof Etienne Vermeersch merkte in dit verband op: "In tegenstelling tot bijvoorbeeld het Franse Disneyland is dit pretpark organisch gegroeid vanuit een elementaire kern." Bobbejaanland heeft een zeer geleidelijke groei gekend vanwege z'n familiale bedrijfsstructuur. Bobbejaan Schoepen koos er ook bewust voor om niet naar de beurs te gaan of extra parken te kopen, wat volgens hem op termijn alleen maar nefast zou zijn. Zo vroeg hij tijdens een vergadering van Belgo Parks aan Walibi-baas Eddy Meeùs waarom die geen vier pijpen tegelijk rookt. Meeùs antwoordde verwonderd "Ik heb toch genoeg met eentje?", waarop een eigenzinnige Schoepen grapte: "Waarom koop je dan wel vier pretparken?".

2004: keerpunt

In 1999 werd bij Schoepen darmkanker vastgesteld, wat het idee aanzwengelde om zijn levenswerk van de hand te doen. Niet stoppen betekent echter doorgaan en in de winter van 2003 wordt een investering van bijna 12 miljoen euro (anno 2016 de waarde van 15,6 miljoen euro gedaan voor enkele nieuwe attracties (Typhoon, Sledge Hammer en Junior Coaster (waarvan de naam later veranderd werd in Oki Doki)). 

Dat jaar voert Test-Aankoop een controversieel vergelijkend onderzoek van 13 Europese parken uit. Bobbejaanland komt er voor vrijwel alle aspecten uit als meest gewaardeerde park in België (evenwel waren maar 3 Belgische parken opgenomen), en krijgt op Europees niveau de tweede plaats samen met Disneyland Parijs en Parc Astérix. Niet onbelangrijk: het onderzoek peilde naar de tevredenheid van bezoekers door vragenlijsten uit te delen in september 2003, en geeft dus slechts een partieel beeld. Het is niet bekend op hoeveel verschillende dagen men de vragenlijsten uitdeelde en of dit in elk pretpark op dezelfde dag(en) gebeurde.

De beslissing om het park te verkopen valt toch in april 2004, na een voorbereidingsfase van meer dan drie jaar. Bobbejaanland wordt overgenomen door Parques Reunidos, een Spaanse pretparkengroep. Alle speculaties ten spijt blijft het tot de laatste minuut onzeker of de stichter zijn handtekening zal plaatsen. Bepalend is uiteindelijk de onzekerheid over de continuïteit in de toekomst in de wereld van de pretparken. De Schoepens nemen het zekere voor het onzekere, een keuze die de stichter het meest evident lijkt. Als het reportageprogramma Terzake hem na de verkoop vraagt of hij voor het grote geld gekozen heeft, antwoordt Schoepen, voor zich uit starend, "Wat ben ik met al dat geld, ik kan maar twee keer per dag eten."

Bobbejaan Schoepen kan worden beschouwd als de artistieke trekpleister van het park, zijn vrouw Josée (de oudste van achttien kinderen) als de leidinggevende ruggengraat en haar zus Louise (Wies) als de basis op het vlak van boekhouding en financiën. De sleutel tot de werking van dit familiebedrijf lag in de vertrouwensband binnen dit triumviraat en in hun arbeidsethos, dat vanaf de jaren 1990 werd versterkt door drie van de vijf kinderen. Met de verkoop verdween in België het laatste familiebedrijf in de sector van de pretparken. Op 17 mei 2010 overleed de bezieler van het domein, Bobbejaan Schoepen, aan een hartstilstand. Zijn weduwe bleef op het domein wonen tot aan haar dood in 2013.

Na de verkoop van Bobbejaanland werden er door de nieuwe leiding enkele wezenlijke veranderingen doorgevoerd. Zo werd de merchandising en de horeca gecentraliseerd en zien de vaste uitbaters en werknemers binnen één jaar hun contract beëindigd. Na enkele jaren is ook van de familie Schoepen niemand meer in dienst en de eerste jaren na de verkoop gaan de bezoekersaantallen zichtbaar achteruit. In januari 2007 raakte bekend dat de investeringsmaatschappij Candover de Spaanse attractieparkenuitbater Parques Reunidos overneemt. Daardoor komt Bobbejaanland voortaan in Britse handen, zij het onder hetzelfde management.

Nieuwe investeringen en verwijdering van attracties

In 2006 opende een nieuwe attractie, Desperado City, een interactieve schietattractie gemaakt door het Belgische bedrijf AlterFace. De attractie krijgt een plaatsje in het cowboydorp. Deze verdween echter in 2012 al terug uit het park. Daarnaast werd in datzelfde jaar de attractie Air Race volledig vernieuwd, waarbij de vliegtuigjes werden vervangen door nieuwe voertuigen van Vekoma met 'gewone' zetels. Verder werd de volledige thematisering vernieuwd. De attractie werd omgedoopt tot Dreamcatcher. Een jaar later moest de oudste attractie van allemaal er aan geloven. Het toenmalige theater maakte plaats voor een 4D-cinema. Ook dit verdween in 2012 en de zaal werd vervolgens terug gebruikt als theater. Het schommelschip, Santa Maria, en Breakdance verdwenen ook in 2007 uit het park.

In 2008 zet de vernieuwing zich verder en werd op zijn beurt Hall 2000 onderhanden genomen. Het grootste deel van de hal werd volgestopt met een nieuwe attractie genaamd Banana Battle, een Splash Battle in junglethema. Dit thema werd doorgezet naar Revolution, die oorspronkelijk een tijdreisthema had. De R in de naam moest er deels aan geloven: met het junglethema ging de attractie over de evolutie van de natuur, en de attractie werd hernoemd naar (R)Evolution. Naast de ingang van de hal werd ook een nieuwe familieattractie opgetrokken, genaamd King Kong. dat was een nieuw soort attractie van de attractiebouwer HUSS, waarvan Bobbejaanland het exclusieve bouwrecht had in 2008. De volledige nieuwe zone kreeg de naam Bananabos. 

Aan de overkant van het plein voor het bos werd Bobby Drop afgebroken en verkocht aan het Franse park La Récré des 3 Curés, waar in 2011 ook Mambo aan verkocht wordt. De attractie is daar tegenwoordig nog steeds geopend onder dezelfde naam. (Geschreven in 2017) Daartegenover kon Bobbejaanland in dat jaar uitpakken met Dizz, een nieuwe achtbaan. Hierdoor komt het aantal achtbanen in Bobbejaanland op zeven waarvan één met inversies.

Ter gelegenheid van 25-jarige bestaan van de achtbaan Revolution werd deze attractie in 2014 na 6 jaar in een jungle kleedje te hebben gezeten opnieuw opgeknapt en in ere hersteld. De camouflagenetten in het station verdwenen en het tijdreisthema kwam gedeeltelijke terug. De oude decoratie was ondertussen in de vuilbak beland en kon niet worden teruggeplaatst. Daarnaast opende dat jaar Fly Away niet meer (om toen nog voor het publiek onbekende redenen). Deze werd uiteindelijk op het einde van het seizoen afgebroken. In 2015 opende op die plaats met het beperkte budget van 5 miljoen euro een nieuwe simulatorattractie: The Forbidden Caves, een zogenaamde belevingstunnel. Voor het eerst in het park werd er gewerkt met een verhaallijn en voorshows. 

De overgebleven funderingen van Bobby Drop werden na jaren van stilstand opknapt en er verrezen nieuwe horecapunten in de omgeving. De term Bananabos verdween en de volledige zone werd omgedoopt tot Adventure Valley. Het Franse attractiepark La Récré des 3 Curés neemt in 2016 met de gedemonteerde Fly Away voor de derde keer een Bobbejaanland-attractie over (zie eerder: ook Bobby Drop en Mambo verhuisden eerder al naar dat park). De enterprise werd daar geopend in juni 2016 onder de naam Spoontus.